Τις τελευταίες ημέρες έχουμε κατακλυστεί από πληροφορίες σχετικές με τον κορωνοϊό, την επικινδυνότητά του, τα συμπτώματα και τις οδηγίες προφύλαξης. Η πρωτόγνωρη κατάσταση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, έχει προκαλέσει ένα κύμα φόβου τόσο για την ίδια την ασθένεια όσο και για την εξέλιξή της. Οι περισσότεροι άνθρωποι αποφεύγουμε καθημερινές δραστηριότητες που μέχρι πριν λίγο καιρό ήταν ασφαλείς, ακολουθώντας τις βασικές κατευθυντήριες οδηγίες προστασίας και υγιεινής.
Ωστόσο η ανησυχία μας δεν παύει να είναι παρούσα. Η ανησυχία μπορεί να κυμανθεί από προβληματισμό μέχρι έντονο αίσθημα ότι κάποιος είναι καταδικασμένος. Παράλληλα, σε περιόδους έντονης ανησυχίας προκύπτουν πολύ συχνά ερωτήσεις τύπου «και εάν συμβεί αυτό;……και εάν συμβεί το άλλο;»
Οι περισσότεροι μπορεί να μην ξέρουμε ακριβώς τι στάση να κρατήσουμε και μπορεί να βιώνουμε διάφορα συναισθήματα. Είναι οκ να ανησυχώ; Μήπως δε θα έπρεπε να ανησυχώ καθόλου; Μήπως θα έπρεπε απλώς να σκέφτομαι θετικά;
…η απάντηση είναι ότι είναι αναμενόμενο και οκ να ανησυχείτε. Έχετε κάθε δικαίωμα να αισθάνεστε άγχος, και δεν είστε μόνοι σε αυτό. Αυτό που θα πρέπει να εξετάσετε, είναι το πόσο πολύ και το πόσο συχνά πρέπει να ανησυχείτε. Πόσο πολύ νιώθετε ότι έρχεστε αντιμέτωποι με τον κίνδυνο;
Ακολουθούν 7 βήματα διαχείρισης της ανησυχίας σχετικά με τον κορονοϊο, που προτείνονται από τον ψυχολόγο Robert L. Leahy:
1)Επικύρωση του άγχους: Εκατομμύρια άνθρωποι αυτή την στιγμή ανησυχούν για την πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό. Επικυρώστε το δικαίωμά σας να νιώθετε άγχος, γνωρίζοντας ότι αυτό είναι μια ανθρώπινη αντίδραση, και μην νιώθετε άσχημα επειδή νιώθετε φόβο. Αυτή είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε μια πραγματική απειλή που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή. Ωστόσο, όπως έχουμε το δικαίωμα να νιώθουμε άγχος, έχουμε και το δικαίωμα να δούμε τα πράγματα στην ρεαλιστική τους διάσταση.
2) Διαχωρίστε την βοηθητική από την μη βοηθητική ανησυχία: Η παραγωγική ανησυχία οδηγεί και σε παραγωγική δράση. Για παράδειγμα, είναι βοηθητικό να πλένουμε τα χέρια μας, να χρησιμοποιούμε αντισηπτικό, να αποφεύγουμε τις χειραψίες, να καλύπτουμε το πρόσωπό μας όταν βήχουμε και να αποφεύγουμε τις άσκοπες μετακινήσεις σε μέρη με πολυκοσμία εάν ανήκουμε σε ευπαθείς ομάδες. Η μη βοηθητική ανησυχία είναι αυτή που σχετίζεται με επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις («και εάν συμβεί αυτό; …και εάν συμβεί εκείνο;») για τις οποίες όμως δεν υπάρχουν απαντήσεις (πχ «και εάν κάποιος βήξει πάνω μου;» «και εάν κολλήσω;»). Για αυτές τις ανησυχίες δεν υπάρχει κάποια λίστα με πράγματα που μπορούμε να κάνουμε. Έτσι, εάν κολλήσει κάποιος σε μια μη βοηθητική σκέψη, θα βοηθήσει καλύτερα το επόμενο βήμα, αυτό της αποδοχής.
3) Αποδεχτείτε την αβεβαιότητα και αυτά που δεν μπορείτε να αλλάξετε: Ένα βασικό κομμάτι της ανησυχίας, είναι η μη ανοχή στην αβεβαιότητα. Συχνά εξισώνουμε την αβεβαιότητα με ένα αρνητικό αποτέλεσμα, και σε αυτή την περίπτωση με ένα καταστροφικό. Όμως η αβεβαιότητα δεν σχετίζεται με το αποτέλεσμα. Έχετε ήδη κάνει πολλά πράγματα στην καθημερινότητά σας έχοντας αποδεχτεί την αβεβαιότητα (πχ τρώγοντας ένα φαγητό, οδηγώντας ή διασχίζοντας τον δρόμο). Δεν είμαστε σε θέση να μπορούμε να τα ελέγχουμε όλα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε σε μεγάλο κίνδυνο. Αυτό που μπορούμε να ελέγξουμε, είναι παράγοντες επικινδυνότητας όπως η υγιεινή, η τήρηση των αποστάσεων και η αποφυγή μετακίνησης σε επικίνδυνες περιοχές.
4) Δώστε έμφαση στις πιθανότητες: Όταν ανησυχούμε σκεφτόμαστε συχνά ότι «θα μπορούσα να είμαι εγώ αυτός που θα κολλήσει». Επίσης, τείνουμε να σκεφτόμαστε ξανά και ξανά ένα καταστροφικό σενάριο. Αυτό πάντα μπορεί να ισχύει. Αλλά η πιο λειτουργική ερώτηση είναι «ποια είναι η πιθανότητα να έχω πολύ σημαντικές και καταστροφικές συνέπειες απο αυτό; Ποιά είναι η πιθανότητα να πεθάνω από αυτό;». Σε αυτό θα μας βοηθήσουν οι αντίστοιχοι στατιστικοί δείκτες.
5)Αποφύγετε την «γκουγκλίτιδα»: Όταν ανησυχούμε για κάτι, συχνά ψάχνουμε στο διαδίκτυο σχετικές πληροφορίες τις οποίες δεν επεξεργαζόμαστε με έναν ρεαλιστικό τρόπο (πχ ανησυχούμε για έναν πονοκέφαλο και ψάχνοντας συλλέγουμε πληροφορίες σχετικές με τον καρκίνο ενώ παράλληλα εστιάζουμε σε μια πληθώρα σχετικών πηγών και αγνοούμε αντίστοιχες πληροφορίες που μας λένε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι κάποια στιγμή εμφανίζουν πονοκεφάλους). Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε επίσης, ότι το να διαβάζουμε για διάφορες ιστορίες στο διαδίκτυο, δε σημαίνει ότι αυξάνονται οι πιθανότητες να μας συμβεί κάτι. Οι συχνές επισκέψεις και έλεγχοι στο διαδίκτυο, μακροπρόθεσμα αυξάνουν σημαντικά το άγχος μας. Προσπαθήστε να μειώσετε ή να σταματήσετε το «γκουγκλάρισμα».
6) Ορίστε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο ανησυχίας: Μπορείτε να δημιουργήσετε μέσα στην ημέρα, μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο 15 λεπτών στην οποία θα μπορείτε να ανησυχείτε. Κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ημέρας, σημειώστε τις ανησυχίες σας και αφήστε τις στην άκρη για να τις σκεφτείτε κατά την περίοδο ανησυχίας. Όταν έρθει εκείνη η ώρα, αναρωτηθείτε: «είναι αυτό βοηθητικό ή μη βοηθητικό; Θα με βοηθήσει να δεχτώ την αβεβαιότητα; Ποιες είναι οι πιθανότητες;»
7) Βάλτε καθημερινούς στόχους: Η ανησυχία πολλές φορές καταλαμβάνει πολύ χρόνο και ενέργεια μέσα στην ημέρα μας. Προσπαθήστε να βάλετε στην ημέρα σας και άλλες δραστηριότητες όπως η άσκηση, η επικοινωνία με φίλους ή μια συγκεκριμένη δουλειά. Θα παρατηρήσετε ότι όσο κάνετε μια άλλη δραστηριότητα και ασχολείστε με κάποιον άλλο στόχο, η προσοχή σας θα απομακρύνεται από την ανησυχία.
(Πηγή: Robert L. Leahy. Are you Worried About the Coronavirus? Psychology Today.)
