Πολλές φορές καλούμε τους ανθρώπους μέσα στη θεραπεία να συνειδητοποιήσουν τη στάση τους απέναντι στον εαυτό τους. Τους καλούμε να δουν πως τον μεταχειρίζονται, πώς τον σχολιάζουν, πώς του μιλάνε, πώς του απαντάνε και συνολικά πώς τον αντιλαμβάνονται. Και αυτή είναι μια καλή αρχή για να κάνουμε μια σπουδαία ανακάλυψη, αυτή του ίδιου μας του εαυτού ο οποίος είναι μια σύνθετη νοητική κατασκευή.
Ο τρόπος που καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας είναι τόσο σύνθετος γιατί έχει επηρεαστεί από πάρα πολλούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της ζωής μας (πχ βιολογικοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί, ενδοπροσωπικοί και διαπροσωπικοί).
Η ανακάλυψη του εαυτού, οδηγεί στην προσωπική μας αυτοεπίγνωση. Σύμφωνα με τον συγγραφέα D.Goleman, η αυτεπίγνωση είναι «το να γνωρίζει το άτομο τις εσωτερικές του καταστάσεις, προτιμήσεις, δυνάμεις και διαισθήσεις». Είναι η κατανόηση των δυνάμεων και των αδυναμιών μας. Είναι η αναγνώριση των συναισθημάτων μας, η γνώση των προσωπικών ορίων, η αίσθηση αυταξίας και η γνώση των προσωπικών μας δυνατοτήτων.
Η ανακάλυψη του εαυτού ξεκινά από την καλή παρατήρηση. Η παρατήρηση του εαυτού μας είναι μια πολύ σπουδαία δεξιότητα. Εάν δεν είμαστε εξοικειωμένοι με αυτή, είναι πιο πιθανό στο πέρασμα του χρόνου να υιοθετούμε τον ίδιο -ενδεχομένως δυσλειτουργικό- τρόπο και τις ίδιες στρατηγικές προκειμένου να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση, διατηρώντας έτσι τις ίδιες δυσκολίες. Ξεκινώντας όμως να παρατηρούμε τον εαυτό μας, κάνουμε μια πολύ καλή κίνηση για να τον γνωρίσουμε καλύτερα και να ανακαλύψουμε τι υπάρχει. Εάν ανακαλύψουμε τι ακριβώς υπάρχει, θα μπορούμε να το αξιοποιήσουμε για να διαφοροποιήσουμε ή ακόμα και να αλλάξουμε πράγματα που επιθυμούμε προς όφελός μας.
Αυτή η ανακάλυψη, αποτυπώνεται στην ακόλουθη ιστορία:
«Μια φορά και έναν καιρό στην αρχαία Ινδία, ένας κλέφτης προσπαθώντας να ξεφύγει από τους φρουρούς, είδε έναν ζητιάνο που κοιμόταν σε ένα παγκάκι. Αμέσως, για να μη βρουν πάνω του ένα κόσμημα αξίας που μόλις είχε κλέψει, το έβαλε στην τσέπη του ζητιάνου και έφυγε με σκοπό να επιστρέψει μόλις ξεφύγει από τους φρουρούς. Όμως την ίδια νύχτα, ο κλέφτης σκοτώνεται. Ο ζητιάνος πλέον, είναι ένας πλούσιος άνθρωπος. Στην τσέπη του έχει αρκετά για να ζήσει μια άνετη πλέον ζωή. Ωστόσο, δεν έλεγξε ποτέ την τσέπη του και δεν έμαθε ποτέ ότι είναι πλούσιος. Έτσι έζησε το υπόλοιπο της ζωής του σαν ζητιάνος»
Η παρατήρηση και ανακάλυψη του εαυτού μας, είναι μια δεξιότητα που μέσα από την ψυχοθεραπεία γίνεται ολοένα και πιο αποτελεσματική. Μια προτροπή που προκύπτει ως αποτέλεσμα, είναι να διαφοροποιήσουμε την οπτική γωνία από την οποία βλέπουμε-ή έχουμε μάθει να βλέπουμε- τον εαυτό μας.
Μπορείτε να αλλάξετε τη στάση προς τον εαυτό σας και να τον δείτε για παράδειγμα με καλοσύνη και περιέργεια;
Μια πολύ εύκολη άσκηση για να πετύχουμε κάτι τέτοιο, είναι να υιοθετήσουμε το μυαλό μιας καλής γιαγιάς. Να δούμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια μιας καλής γιαγιάς που μας αγαπάει και μας φροντίζει, και ό,τι και να κάνουμε συνεχίζει να μας αγαπάει αφού για αυτήν είμαστε οι καλύτεροι. Αυτό δε σημαίνει ότι δε βλέπει τα μειονεκτήματά μας, ούτε και ότι μας επιτρέπει να κάνουμε πράγματα που μας βλάπτουν, καθώς πολλές φορές μια καλή γιαγιά μπορεί να επεμβαίνει για να μη μπούμε σε μπελάδες. Όμως για την ίδια, συνεχίζουμε να είμαστε οι τέλειοι εγγονοί.
Έχετε μάθει να παρατηρείτε και να αποδέχεστε τον εαυτό σας όπως είναι με όλες του τις πλευρές;
Πολλοί άνθρωποι δεν είναι εξοικειωμένοι με την παρατήρηση και αποδοχή των αδυναμιών ή ευάλωτων πτυχών. Πιστεύουν πως το να μην έχουν μειονεκτήματα, ευάλωτες πλευρές ή αδυναμίες, αυτό είναι πραγματική αίσθηση δύναμης, ευτυχίας, αξίας και επιτυχίας. Έτσι θα έχει κανείς πραγματική αυτοπεποίθηση. Και αυτή είναι μια πρώτη πρόκληση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Πραγματική αυτοπεποίθηση θα νιώθω όταν έχω την πεποίθηση ότι όλα πρέπει να δουλεύουν «ρολόι» και εγώ να ανταποκρίνομαι αποτελεσματικά και ιδανικά σε οτιδήποτε προκύπτει;
Πολλές φορές, ως ψυχοθεραπεύτρια, εξηγώ στη διάρκεια της θεραπείας αυτό που συμβαίνει με παρομοιώσεις και ιστορίες ή εικόνες:
Ας υποθέσουμε ότι έχω ένα μηχάνημα, το οποίο χρησιμοποιώ συχνά και δε μου έχει δώσει ποτέ την αίσθηση ότι μπορεί να χαλάσει. Δεν γνωρίζω ακριβώς από τι αποτελείται και πως είναι σχεδιασμένο, δεν έχω παρατηρήσει ιδιαίτερα σε ποιες στιγμές μπορεί να «κολλάει» ή να χρειάζεται κάποια αλλαγή. Απλά έχω αυτοπεποίθηση ότι το μηχάνημα πάντα δουλεύει καλά και αυτό αναμένεται να κάνει κάθε επόμενη φορά που θα το χρησιμοποιήσω. Ας υποθέσουμε ότι μετά από καιρό αυτό το μηχάνημα χαλάει. Πώς θα αντιδράσω; Θα πέσω από τα σύννεφα…δεν θα δεχτώ ότι έχει χαλάσει, θα απορήσω για αυτή την εξέλιξη αφού ποτέ στο παρελθόν δεν είχε χαλάσει, θα θυμώσω μαζί του που χάλασε και θα το χαρακτηρίζω ως ένα κακό μηχάνημα αγνοώντας όλες τις φορές που μάλλον δούλεψε καλά.
Και από την άλλη, έχω ένα μηχάνημα που χρησιμοποιώ συχνά γνωρίζοντας ότι αυτό ενέχει και την πιθανότητα να πάθει βλάβη, χωρίς αυτό να το κάνει λιγότερα καλό μηχάνημα. Προσπαθώ να το παρατηρήσω, να καταλάβω και να μάθω το μηχανισμό του και να είμαι σε θέση να ξέρω πότε «κολλάει». Με αυτό τον τρόπο θα ξέρω πότε δεν θα χαλάσει, και θα ξέρω τι να κάνω ακριβώς για να το επιδιορθώσω. Θα ξέρω τι το επιβαρύνει και τι μπορώ να κάνω για να συνεχίσει να δουλεύει.
Με άλλα λόγια, η ολοκληρωμένη ανακάλυψη του εαυτού και η πραγματική αίσθηση της δύναμης μάλλον προκύπτει από το ότι γνωρίζω όλα τα στοιχεία του εαυτού μου, τους επιτρέπω να υπάρχουν, μαθαίνω να τα αποδέχομαι ακόμα και εάν δε τα έχει αποδεχτεί κανείς άλλος πριν από μένα, και είμαι σε θέση να επαναφέρω τον εαυτό μου κάθε φορά που μου συμβαίνει μια «βλάβη».
Η προσωπική μας ψυχοθεραπεία είναι αυτή που θα μας βοηθήσει να καταστρώσουμε κατάλληλο πλάνο ανακάλυψης του εαυτού, και θα μας ενισχύσει με τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να το καταφέρουμε.
Καλές εσωτερικές ανακαλύψεις!
